O Stowarzyszeniu

• GDAŃSK – Linadia Kurpiewska
• KRAKÓW – Anna Grygiel-Huryn
• ŁÓDŹ – Katarzyna Andrejew
• WROCŁAW – Irena Gaweł

Celem organizacji jest budowanie wspólnoty osób ocalonych z Holocaustu, udzielanie wsparcia, zachowanie pamięci o doświadczeniu Holocaustu, zachowanie pamięci o życiu społeczności żydowskiej w przedwojennej Polsce.

Odnośny punkt Statutu Stowarzyszenia (rozdz. II § 9) brzmi:

• pogłębianie i upowszechnianie wiedzy o zbrodniach hitlerowskich popełnianych w czasie II Wojny Światowej, w szczególności wobec dzieci i młodzieży pochodzenia żydowskiego,
• zachowanie i utrwalanie pamięci o ofiarach Holocaustu oraz o ludziach, którzy z narażeniem życia ratowali prześladowanych,
• potępianie przejawów nietolerancji, w szczególności przejawów antysemityzmu w życiu społecznym,
• organizowanie różnych form pomocy członkom Stowarzyszenia,
• inicjowanie i aktywizacja starań o uzyskanie przez członków Stowarzyszenia świadczeń, wynikających z obowiązującego w RP ustawodawstwa oraz odszkodowań za straty moralne i materialne poniesione w latach II Wojny Światowej w wyniku prześladowań rasowych i narodowościowych.

Stowarzyszenie – z siedzibą główną w Warszawie przy ul. Twardej 6 – ma cztery oddziały: w Gdańsku, Krakowie, Łodzi i Wrocławiu. W ciągu trzech miesięcy, dzielących zebranie założycielskie od pierwszego Walnego Zgromadzenia (11 października 1991 roku), liczba członków podwoiła się z 45 do 90 osób; pod koniec 1995 roku Stowarzyszenie liczyło już 500 osób, na początku 1999 – ponad 600, w 2006 roku – około 700. A obecnie, w 2017 roku jest nas około 500 osób i z roku na rok, co oczywiste będzie nas coraz mniej.

Nie wszyscy, którzy dowiadywali się o istnieniu Stowarzyszenia przystępowali do niego od razu. Decyzja związana z „ujawnieniem” pochodzenia nie każdemu przychodziła łatwo. Są też tacy, którzy nie znają swojej historii i pewnie nigdy nie dowiedzą się, że mogliby być członkami naszego Stowarzyszenia. Ci, którzy dopiero w ostatnich latach poznali prawdę, ujawnioną im przez umierających przybranych rodziców, przychodzą do Stowarzyszenia szukać wsparcia i pomocy w poszukiwaniu rodzin. W książce Dowody na istnienie Hanna Krall pisze:

„Umierają polscy rodzice żydowskich dzieci. Znaleźli je ponad pięćdziesiąt lat temu – przy torze, którym jechał pociąg, przy drodze, którą pędzono Żydów, pod murem getta albo w krzakach. Czasami dostawali je od ludzi, którzy obiecali, że wrócą, ale nie pojawili się więcej.

Polscy rodzice nieśli dziecko do kościoła. Nadawali chrześcijańskie imię. Wychowywali jak własne i milczeli o przeszłości. Teraz umierają. Musieli być w zbliżonym wieku, bo pora umierania nastała równocześnie dla wielu. W ostatniej chwili pragną opowiedzieć jak było, lecz mówią niewyraźnie, o niejasnych sprawach i odchodzą w pół słowa. Niektórzy zostawiają równie spóźniony i niejasny list lub strzęp notatek. Z takim strzępem i półsłowem przychodzą pięćdziesięcioletnie żydowskie dzieci do Żydowskiego Instytutu Historycznego”.

Zdecydowanie więcej jest kobiet – obrzezanym chłopcom było trudniej ocaleć. Przeważnie pochodzimy z większych miast, w anonimowym środowisku łatwiej było ukryć żydowskie dziecko. Oficjalne dane o dacie lub miejscu urodzenia często nie zgadzają się ze stanem faktycznym. Wyrabiano nam fałszywe dokumenty, które ratowały życie. Wykształcenie zdobywaliśmy po wojnie.

Katarzyna Meloch tak o tym pisze w Kronice nr 2 Stowarzyszenia: „Do szkół, do wyższych uczelni trafiliśmy z lasu, z piwnicy, albo na przykład prosto z pola, od pasania krów. Musieliśmy nadrabiać wieloletnie zaległości w nauce, nikt nie miał dla nas taryfy ulgowej. Nikt spoza naszego kręgu nie zna ceny, jaką musieliśmy za nasz powrót do „normalnego życia” zapłacić”.

W działalności Stowarzyszenia można wyodrębnić następujące nurty:

1. Starania o poprawę bytu materialnego „Dzieci Holocaustu” w pierwszych latach działalności. Wielu członków uzyskało status kombatancki, jak również, odszkodowania niemieckie.
Obecnie nasi członkowie maja możliwość wyjazdów do sanatorium i na wczasy (w Polsce i Niemczech) w ramach pomocy oferowanej przez fundację Maksymiliana Kolbego we Freiburgu i Komisję Pomocy Społecznej przy Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w Polsce. O innych formach pomocy możnaprzeczytać na podstronie aktualności

2. Przeciwdziałanie poczuciu osamotnienia i wyobcowania.
Zarówno w Warszawie jak i w Oddziałach organizowane są comiesięczne spotkania członków Stowarzyszenia, osób często obciążonych traumą losów wojennych i powojennych, osamotnionych, czasami bez rodzin. Spotkania te są jedynym miejscem, gdzie „Dzieci Holocaustu” mogą swobodnie mówić o swojej tożsamości i przeżyciach.
Raz w roku organizujemy Zjazd, na który przyjeżdża około 150 osób.
Od kilkunastu lat prowadzimy program psychoterapeutyczny, przeznaczony dla osób, które do dziś nie są w stanie uporać się z urazami wyniesionymi z przeszłości.

3. Zachowanie pamięci o wydarzeniach Holocaustu, o bohaterach i ofiarach. Nie zapominamy też o katach i prześladowcach.

4. Stowarzyszenie prowadzi bogatą działalność wydawniczą. Od 1993 roku, kiedy ukazał się pierwszy tom życiorysów-wspomnień „Dzieci Holocaustu”, zbieramy i redagujemy relacje członków Stowarzyszenia, świadków Zagłady. Wydaliśmy 5 tomów „Dzieci Holocaustu mówią…”, w których łącznie znajduje się 170 opowiadań. Nasze książki i wydawnictwa albumowe można kupić w księgarniach w Warszawie, znajdujących się zarówno w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przy ul. Anielewicza 6, jak i w Żydowskim Instytucie Historycznym im. Emanuela Ringelbluma przy ul. Tłomackie 3/5. Ponadto wszystkie nasze wydawnictwa są do nabyci w księgarni Midrasza. Opracowaliśmy książkę o Sprawiedliwych p.t. „Zapukali do drzwi” i listy czytelników Polityki „Czarny rok, czarne lata”. Niektóre z tych pozycji zostały przetłumaczone na angielski i niemiecki.

Ogromną popularnością cieszy się wystawa „Moi żydowscy rodzice, moi polscy rodzice”. Patrz: http://moirodzice.org.pl/.

W 2015 roku został wydany album pod tym tytułem, ilustrujący zarówno wystawę, jak i historię jej realizacji. W 2017 roku ukazała się książka p.t. „Nie mogliśmy pojąć, dlaczego… Losy i Przeżycia Dzieci Holocaustu”. Książka stanowi wybór fragmentów wspomnień opublikowanych w pięciu tomach „Dzieci Holocaustu mówią…”. Członkowie Stowarzyszenia wydają też indywidualnie swoje wspomnienia, występują w filmach dokumentalnych, wygłaszają prelekcje i odczyty, organizują wystawy, biorą udział w spotkaniach, między innymi w szkołach z nauczycielami i uczniami, także w ramach programu edukacyjnego „Pamięć dla przyszłości”.

Dla Stowarzyszenia ważna jest pamięć o Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata – ludziach, którzy z narażeniem życia ratowali Żydów podczas okupacji hitlerowskiej. Wieloletnie starania naszego Stowarzyszenia o nadanie Sprawiedliwym statusu kombatantów, zostały uwieńczone sukcesem.

Stowarzyszenie „Dzieci Holocaustu” to ostatnie pokolenie ocalonych i ostatni świadkowie tamtych okrutnych wydarzeń. Poczuwamy się do obowiązku przekazywania wiedzy o życiu i pracy wielu pokoleń Żydów na polskiej ziemi. Misją ocalonych dzieci żydowskich jest dzielenie się swoimi przeżyciami, opowiadanie ludziom o wielkiej zbrodni ludobójstwa, której dokonano na narodzie żydowskim.