Stowarzyszenie „Dzieci Holocaustu” w Polsce, we współpracy z Ośrodkiem Rozwoju Edukacji i Żydowskim Instytutem Historycznym im. Emanuela Ringelbluma, przy wsparciu merytorycznym Muzeum Historii Żydów Polskich w roku 2012 po raz dziewiąty realizuje program edukacyjny „Pamięć dla Przyszłości”.
W dwóch terminach 01.-03. 02. oraz 15.-17.02 odbyło się w Sulejówku szkolenie mające na celu przygotowanie nauczycieli do realizacji tematu i pracy z uczniami.
Zgromadzonych na obu szkoleniach nauczycieli witały Anna Drabik, przewodnicząca SDH, Aleksandra Leliwa-Kopystyńska, wiceprzewodnicząca SDH oraz wicedyrektor ds. edukacji Edyta Kurek i Urszula Fuks z ŻIH-u. W obydwu szkoleniach uczestniczyły, przez cały czas ich trwania, Joanna Woźnicka, organizator zajęć z ramienia ORE, oraz ja, Barbara Turalska, jako przedstawiciel Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu”.
Tematem szkolenia były relacje polsko-żydowskie w latach Zagłady, a tegorocznym zadaniem zespołów szkolnych, w skład których ma wejść grupa ośmiu uczniów oraz jeden-dwóch nauczycieli, będzie napisanie scenariusza i zrealizowanie na jego podstawie spektaklu podczas obchodów „Dnia Pamięci o Holocauście”, oraz zarejestrowanie przedstawienia w formie cyfrowej.
W pierwszym terminie Sulejówek gościł 24. nauczycieli, w drugim 34. Na obu szkoleniach, podczas pierwszego dnia zajęć, warsztaty teatralne prowadził reżyser teatralny z Krakowa pan Piotr Jędrzejas. Były to zajęcia wywołujące ogromne emocje, gdyż nauczyciele występowali jednocześnie w roli aktorów, reżyserów i scenarzystów. Improwizacja, wyrażanie emocji gestem, mowa ciała wszystkie te elementy tworzące opowieść, którą chcieli przekazać, powodowały wiele radości, dyskusji a także ciekawe i niespodziewane interpretacje.
O tym jak przygotować się do napisania scenariusza przedstawienia, na pierwszym szkoleniu mówiła pani Justyna Konieczna, w drugim terminie zajęcia te poprowadził pan Tomasz Łubieński.
Drugi i trzeci dzień zajęć poświęcony był omówieniu różnych typów postaw Polaków i ich reakcji na losy społeczności żydowskiej w czasie niemieckiej okupacji. Od akceptacji działań okupanta, wrogości wobec Żydów i współpracy przy ich eksterminacji, przez obojętność, po postawy czynnej pomocy dla osób pochodzenia żydowskiego. O postawach Polaków wobec Zagłady mówił na swoim wykładzie Dr Piotr Weiser, pani Wiesława Młynarczyk podczas warsztatów o nazwie „Spotkani na drodze”, a także prowadzący zarówno wykład jak i warsztaty Dr hab. Jacek Leociak. Dr hab. Leociak przedstawił typologię postaw opracowaną przez socjolog Antoninę Kłoskowską. Omawiając charakterystykę tych postaw przedstawił tezę o wartości jaką ma odmienność kulturowa dla samoświadomości i określenia własnego „ja”. To, że istnieje inna kultura, wiara, świadomość społeczna pozwala nam na określenie naszej własnej. Świadomość bycia członkiem jakiejś społeczności, ze wszystkimi przyjętymi przez tą społeczność poglądami pojawia się w momencie zetknięcia się z faktem istnienia społeczności odmiennej od naszej. Ta „inność” powoduje uświadomienie sobie jaki jest nasz własny system wartości i dlatego owa „inność” sama w sobie stanowi cenną wartość. Teza ta wywołała burzliwą dyskusję skutkującą polaryzacją postaw wśród słuchaczy.
Kolejnymi cieszącymi się dużym zainteresowaniem zajęciami, były prowadzone przez pana Arkadiusza Walczaka warsztaty o postawach Polaków wobec Zagłady z perspektywy filmoznawczej. Uczestnicy warsztatów mogli zapoznać się ze sposobem przedstawiania tych postaw w filmach realizowanych tuż po wojnie aż do czasów współczesnych. Od tragicznych losów wojennych i wyborów, do których byli zmuszani, lub które sami podejmowali ludzie mieszkający w jednej kamienicy warszawskiej, Żydzi i Polacy będący sąsiadami, po zabawne i przekorne obrazy stosunku do żydowskich współobywateli, jak również kwestii przynależności do społeczności żydowskiej we współczesnej komedii obyczajowo-społecznej. Prześledzenie jak zmieniało się podejście do tematu na przestrzeni dziesięcioleci było fascynującym doświadczeniem.
Jak zwykle najbardziej oczekiwaną chwilą podczas zajęć w Sulejówku było spotkanie z członkami Stowarzyszenia „Dzieci Holocaustu”. W pierwszym terminie na spotkanie przyjechali Aleksandra Leliwa-Kopystyńska i Tomasz Prot. W drugim terminie Katarzyna Meloch i Jan Karpiński. Opowieści o ich osobistych doświadczeniach, o spotkanych w czasach Zagłady ludziach, którzy mieli wpływ na ich dalsze losy wysłuchane były ze skupieniem i uwagą, a późniejsze pytania i rozmowy trwały jeszcze po zakończeniu przewidzianego na spotkanie czasu i przeniosły się poza salę wykładową.
Sądzę, że obecni na zajęciach nauczyciele mieli wiele powodów do satysfakcji z udziału w tegorocznym szkoleniu i wiele materiałów zarówno do własnych przemyśleń jak i do przekazania młodzieży.
Barbara Turalska